جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه

تلاش علمی دانشوران و عالمان کوفی در گرایشات مختلف علمی، دستاورد‌های زیادی را برای مسلمانان در عرصه های مختلف، به‌ویژه دانش کلام به‌همراه داشته است. دستاورد و میراثی که بر پایه آن امروزه مدرسه کلامی کوفه را از دیگر مدارس باز می‌شناسیم. اهمیت تاریخی این مدرسه، به وجود مباحث صریح و آشکار نظری و اعتقادی در سطح جامعه علمی آن دوران باز می­گردد. در این مدرسه، امامیه،‌ چونان فرقه‌ای کلامی، خود را معرفی کرده و مهم‌ترین و بیشترین میراث اعتقادی برخاسته از کلمات اهل بیت علیهم السلام و بزرگان اصحاب را تولید و عرضه می‌کند و از این طریق، ‌میراث کلام شفاهی را به کلام مکتوب بدل می‌نماید.

یکی از بارزترین ویژگی این مدرسه، به نوع نظریه‌پردازی‌ها و تبیین‌گری‌هایی آن است که بر‌خلاف سایر جریان‌های کلامی هم عصر خود، بر پایه متون وحیانی شکل گرفته است. نظریه‌پردازی‌های متن‌مدار متکلمان این مدرسه، همچون هشام بن حکم و هشام بن سالم و مومن ‌الطاق در موضوعات مختلف، از نقاط شعف ‌انگیز و قابل توجه متکلمان این مدرسه کلامی است. در کنار این ویژگی روش‌شناسانه در مدرسه کوفه، نقطه هدف مباحث کلامی در مدرسه کوفه نیز قابل توجه است. در این مدرسه – بر‌خلاف مدرسه مدینه – عمدتاً نتایج نظری و فکری مباحث مورد توجه و نظر است تا اهداف عملی و سیاسی.

همچنین نحوه ظهور و بروز این مباحث، نمونه دیگری از این ویژگی‌هاست که تا قبل از مدرسه کوفه مباحث اعتقادی بیشتر در قالب خطبه‌ها و نامه‌ها نمایان می‌شد و در دوره مدرسه کوفه، بیشتر در حلقه‌های مناظره‌های شفاهی، رساله‌های کوتاه و تک‌نگاری‌های اعتقادی رخ می داد. مجموعه‌ی پیش‌رو، مقالاتی است که به همت جمعی از پژوهشگران پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام به رشته‌ی تحریر در آمده و زیر نظر حجت الاسلام دکتر محمدتقی سبحانی و به کوشش حجت الاسلام اکبر اقوام کرباسی، گردآوری شده است. فصول این کتاب عبارت‌اند از:

• فصل اول: معرفی مدرسه کوفه
• فصل دوم: موضوعات کلامی مطرح در مدرسه کوفه
• فصل سوم: جریان‌ها و روش های کلامی متکلمان کوفه

 کتاب جستار‌هایی در مدرسه کلامی کوفه ، تألیف جمعی از پژوهشگران پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام، تحت اشراف حجت الاسلام دکتر محمدتقی سبحانی و به کوشش حجت الاسلام اکبر اقوام کرباسی، به زبان فارسی، در قطع وزیری، بهای 26 هزار تومان در 574  صفحه، جلد سخت به نگارش درآمده است و در سال 1396 با همکاری انتشارات دارالحدیث منتشر شده است.