من خود از دانش‌آموزان مدرسه علوی یا نیکان نبوده‌ام، اما در خانواده و دوستان و نزدیکان با بسیاری از فارغ‌التحصیلان مدارس علوی و نیکان حشر و نشر داشته‌ام و همواره به بهانه‌های گوناگون از شیوه‌های کارآمد این مجموعه‌ها شنیده و دیده‌ام و موفقیت‌های درخشانشان را که سرمشق بسیاری از مراکز تربیتی و آموزشی کشور شد ملاحظه کرده‌ام.

یکی از کسانی که همیشه دوستان مرتبط با این مدارس درباره او سخن می‌گفتند و با نیکی از او یاد می‌کردند و درعین‌حال نوعی ابهت و اقتدار بسیار خاص از شخصیت او در بیانشان ترسیم می‌شد آقای دوایی نیکان بود.

یکی دو سال پیش در جشن عروسی پسر یکی از دوستانم مردی را دیدم که جوانان رفیق داماد دور او حلقه زده بودند و در فضایی آکنده از احترام و مهابت با او گفتگو می‌کردند. ایشان جناب علی دوایی بود که نام مدرسه نیکان به نام او گره خورده است.

مؤسسه فرهنگی نیکان در سال 1347 به همت مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین کرباسچیان (علامه) تأسیس شد. ایشان که از سال‌ها قبل با همراهی مرحوم رضا روزبه مدرسه علوی را بنیان گذارده بودند به مرور نهادهای جدیدی را برای تکمیل جریان اثرگذار و دامنه‌دار خود در تعلیم و تربیت مدرن شکل دادند که مدرسه نیکان یکی از نخستین حلقه‌های آن زنجیره بود.

مدرسه نیکان به‌آرامی و دقت شکل گرفت. نخست دبستان تأسیس شد و سپس به‌تدریج مقاطع بعدی به وجود آمد. آقای علی دوایی که از نخستین شاگردان مرحوم علامه بود بعدها همکار ایشان شد و همراهی خود با آن فرزانه بزرگ را ادامه داد و اکنون سال‌هاست که مدیریت دبستان نیکان را بر عهده دارد. او که در رشته ادبیات فارسی تحصیل کرده، به سبب علاقه و پشتکار کم‌نظیرش چنان تبحر و تخصصی در مدیریت آموزشی مخصوصاً در حوزه دبستان یافت که می‌توان تجربه‌اش را به‌عنوان شاخص و الگو مورد مطالعه قرار داد. کتاب «شور شیرین» تاریخ شفاهی این تجربه است و از دل هفده جلسه گفت‌وگو با ایشان به دست آمده، اما علاوه بر تشریح این تجارب و یافته‌ها نکات نغز و خواندنی و بسیار آموزنده‌ای از شخصیت و منش مرحوم علامه دارد.

آن شخصیت استثنایی و شگفت که موقعیت ممتاز خود در حوزه علمیه قم را رها کرد و برای شاگردپروری و آموزش به تهران آمد و با تأسیس مدرسه علوی آغازگر جریانی شد که بعد از انقلاب جلوه‌های درخشان حرکت و مجاهدت او را بیش از گذشته نشان داد و شماری از فرزانگان و چهره‌های سرشناس و مدیران شاخص و دانشمندان برجسته معاصر را به جامعه عرضه کرد.

فصول مختلف کتاب از بیان ویژگی‌های معلم خوب دبستان و ظرافت‌های مسائل مالی در مدرسه تا روابط انسانی با معلمان و اولیا و مراحل و شرایط تأسیس مدرسه، هر کدام سرشار از نکات ریز و جزئیات قابل‌توجهی است که شاید به‌راحتی در جای دیگری نتوان یافت.

در پایان کتاب مجموعه‌ای از عکس‌ها از دوران جوانی آقای دوایی تا امروز اضافه شده که بر جذابیت کتاب افزوده است.

در بخشی از کتاب نیز به‌طور مفصل از مرحوم نیرزاده نوری یاد شده که نسل ما و کسانی که شاگرد او نبوده‌اند شیوه متفاوت و اثرگذار آموزش او در دوره دبستان را در برنامه‌های تلویزیون دیده‌اند و از شخصیت ممتاز او خاطره‌های شیرین دارند.

مؤسسه مطالعات تعالی نسل (متن) مدت‌هاست که آثاری متنوع و مفید در حوزه تجربه‌نگاری مدارس اسلامی تدوین و منتشر ساخته که کتاب‌های تاریخ شفاهی مدیران این مدارس بخشی از آن مجموعه است.

این کتاب نه تنها برای علاقه‌مندان به حوزه تعلیم و تربیت و فعالان عرصه فرهنگ، بلکه برای همه پدران و مادرانی مفید است که دغدغه تربیت مطلوب فرزند خود را دارند، زیرا سیمای مکتبی را در تعامل اجتماعی و انسان‌سازی ترسیم می‌کند که آرمان و آرزوی همه ماست.